8 Phương pháp Học tập Hiệu quả đã được kiểm chứng

Học tập không chỉ là việc thu thập kiến thức mà còn là quá trình biến thông tin thành hiểu biết và kỹ năng thực tiễn. Tuy nhiên, việc hiệu quả hóa quá trình học tập thường đòi hỏi những phương pháp và kỹ thuật phù hợp. Bài viết này nhằm mục đích giới thiệu và tập trung vào các phương pháp học tập hàng đầu, giúp bạn tối ưu hóa quá trình học tập của mình.

Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về những phương pháp và các mẹo hay – tất cả nhằm đạt được hiệu suất học tập tối ưu. Hãy cùng khám phá và áp dụng những kỹ thuật này để nâng cao khả năng học tập và đạt được thành công trong sự nghiệp học tập của bạn.

Mô hình Kim tự tháp học tập

Mô hình Kim tự tháp học tập (Learning Pyramid) trong những năm 1960 – được lan truyền rộng rãi bởi Viện NTL ở Bethel, Maine – đã khám phá cách mà con người tiếp nhận kiến thức.

Kết quả nghiên cứu đã chỉ ra rằng con người có khả năng ghi nhớ như sau với các phương pháp học tập khác nhau:

• 5% thông qua việc nghe giảng (như trong các khóa học đại học hoặc cao đẳng).
• 10% thông qua việc đọc văn bản (như đọc sách, báo).
• 20% thông qua hình ảnh minh họa (như ứng dụng hoặc video).
• 30% thông qua việc quan sát hiện vật, triển lãm.
• 50% thông qua thảo luận nhóm.
• 75% thông qua việc thực hành.
• 90% thông qua việc áp dụng kiến thức ngay lập tức.

Từ kết quả nghiên cứu này là cơ sở để chúng ta tìm hiểu các phương pháp học tập hiệu quả đã được chứng minh, từ đó bạn hãy tìm ra phương pháp phù hợp cho mình.

Vì sao nên áp dụng các phương pháp học tập

Áp dụng các phương pháp học tập hiệu quả mang lại nhiều lợi ích lớn đối với quá trình học tập và phát triển cá nhân:

1. Tối ưu hóa hiệu suất học tập: Các phương pháp học tập được thiết kế để giúp bạn tận dụng thời gian và nỗ lực một cách hiệu quả hơn, từ đó tối ưu hóa khả năng tiếp thu kiến thức.
2. Tiết kiệm thời gian: Bằng cách áp dụng các kỹ thuật học tập hiệu quả, bạn có thể tiết kiệm thời gian và hoàn thành công việc nhanh chóng hơn, giải phóng thời gian cho các hoạt động khác.
3. Nâng cao khả năng tư duy: Các phương pháp như tư duy phản biện, đặt câu hỏi, và sơ đồ tư duy giúp bạn phát triển khả năng tư duy sắc bén và logic.
4. Tăng cường khả năng ghi nhớ: Sử dụng kỹ thuật ghi chú, thực hành truy xuất và thực hành giãn cách giúp tăng khả năng ghi nhớ thông tin lâu dài.
5. Tạo động lực và tăng lòng tự tin: Việc áp dụng các phương pháp học tập hiệu quả và quan sát sự tiến bộ trong học tập sẽ tạo động lực và tăng lòng tự tin, khuyến khích bạn tiếp tục phấn đấu và đạt được mục tiêu.

8 phương pháp học tập thực sự hiệu quả

1. Phương pháp SQ3R

Phương pháp SQ3R (Survey, Question, Read, Recite, Review) là một kỹ thuật đọc hiểu giúp học sinh xác định các sự kiện quan trọng và lưu giữ thông tin từ sách giáo khoa một cách hiệu quả.

Nó bao gồm năm bước quan trọng giúp tối ưu hóa quá trình đọc và hiểu:

• Khảo sát (Survey): Thay vì đọc toàn bộ sách, hãy bắt đầu bằng việc duyệt qua chương đầu tiên và ghi chú các tiêu đề, tiêu đề phụ, hình ảnh, biểu đồ hoặc điểm đặc biệt nào.
• Câu hỏi (Question): Đặt câu hỏi xoay quanh nội dung chương, ví dụ: “Chương này nói về điều gì?” hoặc “Tôi đã biết gì về chủ đề này?”
• Đọc (Read): Bắt đầu đọc toàn bộ chương và tìm kiếm câu trả lời cho những câu hỏi đã đặt.
• Đọc thuộc lòng (Recite): Sau mỗi phần đọc, tóm tắt bằng lời của bạn những điều bạn đã đọc. Thử nhớ và xác định các điểm chính, đồng thời trả lời các câu hỏi từ bước câu hỏi.
• Xem lại (Review): Khi hoàn thành chương, quan trọng là xem lại tài liệu để hiểu đầy đủ về nó. Tự kiểm tra các câu hỏi đã tạo và đọc lại bất kỳ phần nào cần thiết.

Hãy thử áp dụng kỹ thuật nghiên cứu này trước khi làm bài kiểm tra cuối kỳ để tối ưu hóa quá trình học tập của bạn.

• Xem bài viết chi tiết về Cách áp dụng phương pháp học tập SQ3R và ví dụ minh họa

2. Thực hành truy xuất – Phương pháp ghi nhớ hiệu quả

Phương pháp thực hành truy xuất tập trung vào việc ghi nhớ thông tin trước, và sau đó khôi phục lại kiến thức. Ghi nhớ câu trả lời cho một câu hỏi cụ thể đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường hiệu quả học tập, hơn là chỉ đơn giản tìm kiếm câu trả lời trong sách giáo trình của bạn. Đặc biệt, việc ghi nhớ và viết ra câu trả lời trên thẻ nhớ (flashcards) sẽ hiệu quả hơn rất nhiều so với việc bạn cho rằng bạn biết câu trả lời và lật thẻ sớm.

Khi thực hành truy xuất, khả năng ghi nhớ thông tin lâu dài của bạn tăng lên đáng kể. Dưới đây là một số cách bạn có thể tích hợp quy trình truy xuất vào thói quen học tập của mình:

• Sử dụng các bài kiểm tra thực hành: Tận dụng các bài kiểm tra hoặc câu hỏi thực hành để tự kiểm tra kiến thức mà không cần nhìn vào sách giáo trình hoặc ghi chú của bạn.
• Tự đặt câu hỏi: Hãy làm như một giáo viên cho chính bản thân bạn và tạo ra các câu hỏi mà bạn nghĩ sẽ có trong bài kiểm tra. Nếu bạn đang trong một nhóm học tập, khuyến khích mọi người thực hiện điều tương tự và cùng trao đổi các câu hỏi.
• Sử dụng flashcards: Tạo flashcards, nhưng hãy đảm bảo thực hành kỹ thuật truy xuất của bạn. Thay vì lật thẻ sớm, hãy viết câu trả lời xuống và sau đó kiểm tra lại sau.

Phương pháp thực hành truy xuất mang lại lợi ích bền vững trong việc cải thiện khả năng ghi nhớ kiến thức và làm cho quá trình học tập trở nên hiệu quả hơn.

3. Biết cách Đặt câu hỏi đúng

Đặt câu hỏi là một phương pháp học tập hiệu quả và mạnh mẽ, Đặt câu hỏi tốt sẽ có câu trả lời tốt, biết cách đặt câu hỏi đúng sẽ giúp bạn khám phá mở rộng và đào sâu vấn đề thấu đáo hơn.

Dưới đây là một số lý do thuyết phục về tại sao kỹ thuật đặt câu hỏi là tốt và cách nó có thể cải thiện quá trình học tập:

• Khuyến khích tư duy sâu hơn: Khi bạn đặt câu hỏi, bạn không chỉ dừng lại ở mức hiểu thông tin một cách bình thường mà còn khuyến khích bản thân suy nghĩ sâu hơn, đặt ra những câu hỏi phân tích và đánh giá.
• Tập trung và tăng sự chú ý: Đặt câu hỏi khi học tập tạo sự tập trung vào vấn đề hoặc nội dung quan trọng. Điều này giúp tăng cường sự chú ý và làm việc hiệu quả hơn với thông tin.
• Khuyến khích khám phá và học hỏi tự quản lý: Khi bạn đặt câu hỏi, bạn đặt ra mục tiêu tự mình tìm hiểu và khám phá. Điều này thúc đẩy kỹ năng tự quản lý học hỏi và khám phá thông tin một cách độc lập.
• Gợi mở sự tò mò và sự ham muốn tìm hiểu: Câu hỏi tạo sự tò mò và ham muốn tìm hiểu về chủ đề hoặc vấn đề, khuyến khích bạn đào sâu vào tài liệu để tìm kiếm câu trả lời.

Xem bài viết liên quan: Học cách đặt câu hỏi

4. Phương pháp Feynman

Phương pháp Feynman là một cách hiệu quả để nhanh chóng tiếp cận và hiểu một khái niệm bằng cách giải thích nó bằng ngôn ngữ đơn giản và dễ hiểu. Nguyên tắc cơ bản của phương pháp này là “Hãy giảng giải khái niệm một cách đơn giản nếu bạn muốn hiểu sâu về nó”. Bằng cách cố gắng diễn đạt một khái niệm bằng lời của mình, chúng ta có thể nắm bắt nhanh chóng hơn.

Cách thực hiện:

1. Ghi chủ đề/khái niệm bạn đang học ở phần đầu của tờ giấy.
2. Sau đó, giải thích nó bằng cách sử dụng lời của bạn như thể bạn đang giảng dạy cho người khác.
3. Xem lại những gì bạn đã viết và xác định bất kỳ phần nào bạn cảm thấy mình không hiểu. Khi bạn nhận ra chúng, quay lại tài liệu gốc và tìm hiểu thêm để có câu trả lời chính xác.
4. Cuối cùng, nếu bạn nhận thấy rằng trong lời giải của bạn có sử dụng thuật ngữ chuyên môn hoặc ngôn ngữ phức tạp, hãy quay lại và viết lại một cách đơn giản hơn, dễ hiểu hơn cho người không có kiến thức chuyên ngành như bạn.

Xem bài viết chi tiết về Phương pháp học tập Feynman

5. Sơ đồ tư duy – Trực quan và có cấu trúc

Nếu bạn có xu hướng học theo hình ảnh, hãy thử áp dụng phương pháp tạo sơ đồ tư duy – một kỹ thuật giúp bạn tổ chức thông tin một cách trực quan và có cấu trúc. Đầu tiên, bạn bắt đầu bằng việc viết một từ chính ở giữa trang giấy trắng. Từ đó, bạn liên kết các ý chính và từ khóa, kết nối chúng trực tiếp với khái niệm trung tâm. Các ý tưởng liên quan sẽ tiếp tục được biểu diễn thông qua các nhánh phụ.

Cấu trúc của sơ đồ tư duy có liên quan mật thiết đến cách bộ não lưu trữ và truy xuất thông tin. Tạo sơ đồ thay vì chỉ viết ghi chú có thể cải thiện khả năng đọc hiểu của bạn. Nó cũng giúp bạn nhìn toàn cảnh thông tin bằng cách trình bày thứ bậc và mối quan hệ giữa các khái niệm và ý tưởng.

Thực hiện như thế nào?

• Lấy một tờ giấy trắng (hoặc sử dụng công cụ trực tuyến) và viết chủ đề học tập của bạn vào giữa, ví dụ như “sự phát triển của trẻ em”.
• Kết nối một trong những ý chính của bạn (chẳng hạn, một chương trong sách hoặc ghi chú của bạn) với chủ đề chính, ví dụ như “các giai đoạn phát triển”.
• Kết nối các nhánh phụ của các ý tưởng hỗ trợ với nhánh chính của bạn. Đây là sự liên kết của các ý tưởng. Ví dụ: “Động cơ cảm biến”, “Trước khi vận hành”, “Vận hành cụ thể” và “Vận hành chính thức”.
• Một mẹo nhỏ: Sử dụng các màu sắc khác nhau cho mỗi nhánh và có thể vẽ hình nếu thấy thích hợp.

6. Thực hành Giãn cách

Luyện tập phân tán, hay còn gọi là “luyện tập cách quãng”, khuyến khích việc học trong thời gian kéo dài thay vì tập trung học nhồi nhét vào đêm trước khi kiểm tra. Bằng cách thiết lập thời gian học tập theo các khoảng cách, ta tạo điều kiện cho bộ não làm việc chăm chỉ hơn khi phải ghi nhớ thông tin đã bị lãng quên. Sắp xếp thời gian học tập này giúp tạo ra kết nối giữa các ý tưởng và xây dựng kiến thức dựa trên cơ sở có thể gợi nhớ sau này.

Để áp dụng kỹ thuật này, hãy xem lại tài liệu của bạn trong các khoảng thời gian cách xa nhau như lịch trình sau đây:

• Ngày 1: Tìm hiểu tài liệu trên lớp.
• Ngày 2: Xem lại và đánh giá.
• Ngày 3: Xem lại và đánh giá.
• Sau một tuần: Xem lại và xem xét.
• Sau hai tuần: Xem lại và xem xét.

Quan trọng là bắt đầu lên kế hoạch từ sớm. Ở đầu mỗi học kỳ, hãy cố gắng sắp xếp thời gian hàng ngày chỉ để học và xem lại tài liệu. Ngay cả khi kỳ thi còn cách đó vài tháng, việc này sẽ giúp bạn duy trì kỷ luật và chịu trách nhiệm trong quá trình học tập.

7. Tư duy phản biện

Tư duy phản biện là một phương pháp học tập rất hiệu quả. Nó không chỉ giúp bạn hiểu sâu hơn về thông tin mà còn khuyến khích bạn suy nghĩ và đánh giá một cách chủ động về những gì bạn đã học.

Dưới đây là một số lý do thuyết phục cho tính hiệu quả của tư duy phản biện trong quá trình học tập:

• Khuyến khích tư duy sâu hơn: Tư duy phản biện đòi hỏi bạn phân tích, so sánh, và suy xét vấn đề từ nhiều góc độ khác nhau. Điều này giúp bạn hiểu sâu hơn về chủ đề và tạo ra một quan điểm toàn diện.
• Xây dựng khả năng phê phán: Tư duy phản biện giúp bạn phát triển khả năng đánh giá và phê phán một cách lập luận. Bạn sẽ học cách đánh giá tính hợp lý của một lập luận hoặc quan điểm, từ đó xây dựng quan điểm của riêng mình.
• Khám phá các giả thuyết và giới thiệu mới: Tư duy phản biện khuyến khích việc đặt câu hỏi về các giả định, thông tin mới, hoặc quan điểm khác nhau. Điều này giúp bạn khám phá và hiểu rõ hơn về sự phức tạp của thông tin một cách kỹ lưỡng.
• Thúc đẩy tư duy logic và logic suy luận: Tư duy phản biện yêu cầu bạn suy luận một cách logic, chặt chẽ và có cơ sở. Điều này cải thiện tư duy logic và khả năng suy luận của bạn.

Tóm lại, tư duy phản biện không chỉ là một phương pháp học tập hiệu quả mà còn là một kỹ năng quan trọng trong cuộc sống, giúp bạn trở thành người học tự động, linh hoạt và có khả năng đánh giá thông tin một cách sâu hơn.

8. Ghi chú sử dụng màu sắc

Ghi chú lộn xộn có thể gây khó khăn trong việc ghi nhớ những điểm quan trọng của bài giảng. Sử dụng màu sắc khi viết ghi chú là một phương pháp năng động để sắp xếp thông tin đang học. Điều này cũng giúp bạn xem xét và ưu tiên những ý tưởng quan trọng nhất.

Một nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng màu sắc có thể cải thiện hiệu suất ghi nhớ của một người. Nghiên cứu này cũng cho thấy rằng các màu ấm như đỏ và vàng có khả năng “tạo ra một môi trường học tập tích cực và động lực, giúp người học không chỉ hiểu tích cực về nội dung mà còn tham gia và tương tác nhiều hơn với các tài liệu học tập.” Nó cũng báo cáo rằng các màu ấm “tăng sự chú ý và khơi gợi cảm xúc phấn khích và thông tin.”

Mặc dù việc viết màu có vẻ đơn giản, nhưng hãy ghi nhớ những lời khuyên sau:

• Ghi chú những điểm chính bằng màu đỏ.
• Đánh dấu thông tin quan trọng bằng màu vàng.
• Tổ chức các chủ đề theo màu sắc.
• Không nên sử dụng màu quá nhiều — chỉ tô màu những thông tin quan trọng nhất.

10 bí quyết giúp học tập hiệu quả hơn

Dưới đây là Top 10 bí quyết hàng đầu giúp học tập hiệu quả hơn:

1. Xác định mục tiêu học tập:
   • Xác định rõ mục tiêu và lợi ích mà bạn muốn đạt được từ việc học tập. Mục tiêu cần cụ thể, đo lường được, khả thi và có thời gian cụ thể.
2. Tạo kế hoạch học tập:
   • Xây dựng kế hoạch học tập cụ thể với các bước, mốc thời gian, và nhiệm vụ cần hoàn thành. Tạo ưu tiên công việc để quản lý thời gian hiệu quả.
3. Tạo môi trường học tập yên tĩnh:
   • Chọn môi trường học tập yên tĩnh, thoáng đãng và không có sự xao lãng để tập trung hơn. Đảm bảo ánh sáng tốt và đủ các tài liệu học tập cần thiết.
4. Sử dụng kỹ thuật Quản lý thời gian:
   • Học cách ưu tiên công việc, sử dụng kỹ thuật quản lý thời gian như Pomodoro, lên lịch trình hợp lý để tối ưu hóa hiệu suất học tập và nâng cao khả năng quản lý thời gian.
5. Tập trung vào hiệu quả khi học:
   • Loại bỏ sự xao lãng, tắt thông báo điện thoại và các yếu tố gây nhiễu khác. Tập trung 100% vào việc học trong thời gian xác định và sau đó thưởng cho bản thân.
6. Sử dụng kỹ thuật ghi chú hiệu quả:
   • Học cách ghi chú thông tin một cách cấu trúc, sử dụng các kỹ thuật như Cornell, mapping, outlining để ghi nhớ và hiểu bài học tốt hơn.
7. Thực hiện ôn tập đều đặn:
   • Tổ chức lịch trình ôn tập đều đặn, xem xét lại kiến thức đã học trong thời gian ngắn và dài hạn để củng cố và làm chắc kiến thức.
8. Sử dụng phương pháp học tập phù hợp với cá nhân:
   • Tìm hiểu về phong cách học tập của bản thân (vizualize, auditory, kinesthetic) và áp dụng phương pháp học tập phù hợp để tận dụng lợi thế của mình.
9. Tìm kiếm sự hỗ trợ và học hỏi từ người khác:
   • Tìm kiếm nguồn học tập bổ sung, nhờ giúp đỡ, thảo luận và học hỏi từ giáo viên, bạn bè hoặc các nguồn tài liệu khác.
10. Duy trì sức khỏe tốt:
    • Đảm bảo cân bằng giữa công việc và nghỉ ngơi, ăn đúng cách, tập thể dục, và đủ giấc ngủ để duy trì sức khỏe tốt. Sức khỏe tốt cũng ảnh hưởng đến hiệu suất học tập.
11. Nghỉ ngơi thư giãn với Thiền

• • Thiền là một phương pháp giúp đầu óc được nghỉ ngơi và tái tạo lại năng lượng tuyệt vời, nó giúp ngưng lại các suy nghĩ căng thẳng sau quá trình tư duy sâu, bạn có thể hình dung trạng thái thiền tương tự như trạng thái stand by của máy tính sau mỗi đợt CPU hoạt động dài và quá mức.

Kết luận

Bài viết đã trình bày những kỹ thuật và phương pháp học tập hiệu quả giúp nâng cao hiệu suất học tập và khai thác tối đa khả năng của mình. Từ việc thiết lập mục tiêu rõ ràng và lập kế hoạch, cho đến việc sử dụng kỹ thuật ghi chú, tư duy phản biện và các phương pháp ôn tập, mỗi phương pháp đều mang lại giá trị riêng để giúp bạn trở thành người học thông minh và hiệu quả.

Lưu ý rằng, quy trình học tập là một hành trình dài hơi, và không có phương pháp nào mang lại thành công ngay lập tức. Quan trọng nhất là kiên trì và linh hoạt trong việc tìm ra phương pháp học tập phù hợp với mình. Hãy thử và áp dụng những kỹ thuật mà bạn cảm thấy hợp nhất để đạt được hiệu quả tốt hơn.

Chúc bạn thành công trên hành trình học tập của mình!

Nguồn tham khảo:

• Chamdocsach
• https://www.usa.edu/blog/study-techniques/
• https://senecalearning.com/en-GB/blog/top-10-most-effective-learning-strategies/