Mặc dù học tập có vẻ đơn giản, nhưng có nhiều khía cạnh và kỹ thuật mà người ta thường ít biết, trong đó sự lặp lại ngắt quãng (spaced repetition) là một kỹ thuật quan trọng. Trước hết, bạn có biết rằng một phần lớn kiến thức mà chúng ta học ở trường thường không được học hiệu quả?
Mặc dù có vẻ là một phát hiện kỳ quái, nhưng ý nghĩa của câu hỏi đó sẽ trở nên rõ ràng khi chúng ta tiếp cận một kỹ thuật học tập đặc biệt. Đây không phải là điều mà chúng ta thường được dạy trong giảng đường, nhưng nếu được áp dụng, nó có thể làm cho chúng ta trở thành những người học thông minh hơn và có khả năng ghi nhớ thông tin tốt hơn.
Kỹ thuật này được gọi là sự lặp lại ngắt quãng, tương tự như cung điện trí nhớ. Mặc dù đã tồn tại qua nhiều thời kỳ, kỹ thuật này vẫn rất mạnh mẽ.
Nó không chỉ là một công cụ để lưu giữ thông tin mà còn giúp bạn học tập hiệu quả hơn khi bạn trưởng thành. Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá chi tiết về kỹ thuật này, cách nó hoạt động, và cách bạn có thể áp dụng nó trong học tập của mình.
Kỹ thuật Lặp lại ngắt quảng là gì?
Để hiểu về kỹ thuật lặp lại ngắt quãng, trước hết, chúng ta cần tìm hiểu cách hoạt động của bộ não. Để lưu giữ thông tin trong tâm trí, chúng ta cần thường xuyên làm mới thông tin đó theo một thời gian cụ thể. Ví dụ, giả sử bạn nghe câu “Ottawa là thủ đô của Canada.” Nếu bạn không sử dụng thông tin này, có thể bạn sẽ quên nó sau một thời gian, thậm chí sau khi bạn đọc xong bài viết này hoặc trong tương lai.
Tuy nhiên, nếu bạn tiếp tục tiếp xúc với thông tin rằng Ottawa là thủ đô của Canada thông qua việc nhắc lại hoặc giải thích nó, bạn sẽ duy trì thông tin này trong tâm trí của bạn tốt hơn.
Điểm quan trọng cần nhớ ở đây là: bạn càng thường xuyên tiếp xúc với một thông tin cụ thể, bạn sẽ càng ít phải làm mới trí nhớ về nó.
Tuy nhiên, điều thú vị là bộ não của chúng ta cũng có khả năng quên đi thông tin ngay cả khi nó đã tồn tại trong tâm trí trong một thời gian dài. Ví dụ, những người di cư đến một quốc gia mới có thể quên hoặc gặp khó khăn khi sử dụng ngôn ngữ mẹ đẻ của họ nếu họ không tiếp tục sử dụng nó đủ thường xuyên ở quốc gia mới.
Dựa trên nhận thức này, kỹ thuật lặp lại cách quãng hoàn toàn dựa trên việc xem xét thông tin theo khoảng thời gian gia tăng.
Sự lặp lại ngắt quảng có thực sự hiệu quả không?
Tất nhiên, kỹ thuật lặp lại cách nhau là một phương pháp rất hiệu quả và đáng để bạn dành thời gian. Để chứng minh điều này, hãy quay lại với những gì đã được đề cập trước đây về học tập ở trường. Một sự thật rõ ràng là học tập theo cách thông thường không hiệu quả bằng kỹ thuật lặp lại cách nhau.
Ngoài ra, hầu hết chúng ta có thể thấy rằng khả năng ghi nhớ những kiến thức từ thời trung học ngày nay ngày càng kém đi, và thậm chí cả thế hệ trẻ cũng gặp khó khăn trong việc ghi nhớ những kiến thức đó.
Có hai yếu tố quan trọng khi xem xét việc học và lưu giữ thông tin:
- Số lượng thông tin chúng ta cần lưu giữ.
- Mức độ nỗ lực cần phải bỏ ra để duy trì thông tin đó.
Trong học tập ở trường, chúng ta thường phải học rất nhiều thông tin khác nhau trong một khoảng thời gian ngắn, và lượng thông tin này là rất lớn. Tuy nhiên, phương pháp học truyền thống thường chỉ yêu cầu chúng ta giữ lại thông tin đó cho bài kiểm tra hoặc bài kiểm tra cuối kỳ, chứ không phải để phát triển kiến thức cá nhân.
So với cách thức học truyền thống, kỹ thuật lặp lại cách nhau mang lại hiệu quả tốt hơn nhiều. Dù là thông tin nhỏ hoặc lớn, phương pháp này có thể tạo ra sự thay đổi đáng kể trong việc ghi nhớ.
Theo cuốn sách “Thông thạo mãi mãi: Cách học bất kỳ ngôn ngữ nào và không bao giờ quên nó” của Gabriel Wyner, lặp lại cách nhau là một phương pháp đáng áp dụng: “Sự lặp lại cách nhau… [là] cực kỳ hiệu quả. Trong khoảng thời gian bốn tháng, luyện tập 30 phút mỗi ngày, bạn có thể mong đợi học và ghi nhớ được 3600 thẻ ghi nhớ với độ chính xác từ 90 đến 95%. Những thẻ flashcard này có thể dạy bạn bảng chữ cái, từ vựng, ngữ pháp và thậm chí cả cách phát âm. Và họ có thể làm điều đó mà không trở nên tẻ nhạt vì họ luôn có đủ thử thách để duy trì sự thú vị và vui vẻ.”
Cuốn sách “Kẻ tấn công tâm trí” của Ron và Marty Hale-Evans cũng mở rộng quan điểm này: “Ký ức của chúng ta vừa tuyệt vời vừa thảm hại. Nó có khả năng thực hiện những kỳ công đáng kinh ngạc, nhưng nó không bao giờ hoạt động như chúng ta mong muốn. Lý tưởng nhất là chúng ta có thể nhớ mọi thứ ngay lập tức, nhưng chúng ta không phải là máy tính.
Chúng ta hack trí nhớ của mình bằng các công cụ như cung điện trí nhớ, nhưng những kỹ thuật như vậy đòi hỏi nỗ lực và sự cống hiến. Hầu hết chúng ta đều từ bỏ và thuê ngoài bộ nhớ của mình cho điện thoại thông minh, máy tính hỗ trợ đám mây hoặc bút và giấy cũ. Có một sự thỏa hiệp… một kỹ thuật học tập được gọi là lặp lại cách nhau giúp tổ chức thông tin một cách hiệu quả hoặc ghi nhớ và ghi nhớ có thể được sử dụng để đạt được khả năng nhớ lại gần như hoàn hảo.”
Bạn nên sử dụng Lặp lại ngắt quảng bao lâu một lần?
Đến thời điểm này, chúng ta hoàn toàn biết rằng tần suất rất quan trọng, nhưng điều đáng giá là phải xem xét mức độ và tần suất chúng ta tiếp cận thông tin. Đầu tiên, bạn có thể nghĩ rằng việc nhồi nhét kiến thức có thể là một ý tưởng hay, nhưng đó cũng không phải là một phương pháp hiệu quả.
Theo nhà tâm lý học người Đức Hermann Ebbinghaus, những kiến thức mà bạn có được nhờ học nhồi nhét sẽ biến mất. Thay vào đó, Ebbinghaus khuyến khích chúng ta tập trung vào một số yếu tố khác trước khi đi sâu vào tần số. Những yếu tố đó là cường độ cảm xúc và cường độ chú ý của chúng ta .
Ông ấy viết:
“Sự phụ thuộc rất lớn của việc ghi nhớ và tái tạo vào cường độ của sự chú ý và hứng thú gắn liền với các trạng thái tinh thần khi chúng hiện diện lần đầu tiên. Đứa trẻ bị bỏng tránh lửa, và con chó bị đánh bỏ chạy sau một trải nghiệm sống động. Những người mà chúng tôi quan tâm có thể gặp hàng ngày nhưng không thể nhớ được màu tóc hay màu mắt của họ…Thông tin của chúng tôi hầu như chỉ đến từ việc quan sát các trường hợp cực đoan và đặc biệt nổi bật.”
Tại sao ông ấy lại tập trung vào điều đó hơn là một thời điểm cụ thể? Chà, bởi vì Ebbinghaus đã khám phá ra nhiều điều hơn thế. Suy cho cùng, ông là người tiên phong trong công việc này. Làm thế nào anh ấy phát hiện ra tất cả những điều này là thông qua việc tự thử nghiệm.
Các thí nghiệm của ông không chỉ phát hiện ra những yếu tố mà tôi đã đề cập ở trên mà còn phát hiện ra thứ gọi là “đường cong lãng quên”. Từ nghiên cứu của Ebbinghaus, ông kết luận rằng một lượng thông tin nhất định được lưu trữ trong tiềm thức của chúng ta. Ông gọi những ký ức đó là “sự tiết kiệm”.
Đây là những ký ức mà chúng ta không thể nhớ lại một cách có ý thức; tuy nhiên, khi được tiếp xúc, những ký ức này sẽ đẩy nhanh quá trình học lại của chúng ta. Hãy nghĩ về một bài hát mà bạn đã không nghe trong một thập kỷ hoặc vài năm. Có thể bây giờ bạn không thể nhớ được lời, nhưng nếu bạn nghe giai điệu, lời bài hát sẽ tràn vào.
Quay lại câu hỏi của chúng ta, chúng ta nên sử dụng kỹ thuật này thường xuyên như thế nào? Theo Ebbinghaus, nó dựa nhiều vào chất lượng thu hồi của chúng ta hơn là tần suất.
Cách sử dụng Lặp lại cách quãng để học tập hiệu quả
Có lịch trình là một chuyện, nhưng vấn đề là sử dụng nó và lưu giữ thông tin. Ngoài ra, nếu lịch trình quá phức tạp đối với bạn, phương pháp 4 bước này rất dễ thực hiện và sẽ mang lại kết quả tương tự.
Bước 1: Xem xét lại ghi chú của bạn (Review)
Trong khoảng thời gian từ 20-24 giờ sau khi bạn tiếp nhận thông tin ban đầu, hãy chắc chắn rằng bạn đã biến chúng thành ghi chú và đã xem xét chúng để lưu giữ trong thời gian ngắn. Khi bạn bắt đầu ôn tập, hãy đọc ghi chú nhưng sau đó thử nhìn điều gì đó khác và cố gắng nhớ những điểm quan trọng nhất. Lưu ý rằng có sự khác biệt quan trọng giữa việc đọc lại và việc nhớ lại, vì vậy hãy chắc chắn bạn tập trung vào nhớ mà không cần nhìn vào ghi chú.
Bước 2: Nhớ lại thông tin lần đầu tiên (Recall)
Sau một ngày, hãy cố gắng nhớ lại thông tin mà không sử dụng nhiều ghi chú của bạn. Hãy thử nhớ lại trong những khoảnh khắc bạn đang đi dạo hoặc thư giãn. Bạn cũng có thể tăng cường hiệu suất bằng cách tạo ra các thẻ ghi nhớ cho các ý chính và tự kiểm tra kiến thức đó.
Bước 3: Nhớ lại tài liệu (Recall Again)
Tiếp theo, sau 24-36 giờ, hãy cố gắng nhớ lại thông tin mà không cần phải sử dụng ghi chú của bạn. Điều quan trọng là bạn không bị ràng buộc bởi môi trường hoặc tình thế cụ thể. Thử nhớ lại khi bạn đang đứng trong thang máy hoặc đang xếp hàng chờ đợi. Bạn có thể sử dụng ghi chú hoặc thẻ ghi nhớ để kiểm tra kiến thức, nhưng cố gắng nhớ mà không cần chú thích. Ý tưởng ở đây là tự đặt câu hỏi và kiểm tra bản thân để ghi nhớ và khôi phục thông tin này trong trí nhớ dài hạn của bạn.
Bước 4: Nghiên cứu lại từ đầu (Study Again)
Cuối cùng, sau vài ngày, hãy lấy tài liệu ra và nghiên cứu lại từ đầu. Nếu thông tin này liên quan đến một kỳ thi, đảm bảo rằng bạn thực hiện bước này ít nhất là một tuần trước kỳ thi. Việc này cho phép bộ não của bạn xử lý lại các khái niệm và đảm bảo rằng kiến thức được củng cố trong trí nhớ dài hạn của bạn.
Tóm lại
Kỹ thuật ghi nhớ lặp lại cách quảng không chỉ là một công cụ hữu ích để học hiệu quả mà còn là một phương pháp tự nhiên, thân thiện với lịch trình của chúng ta. Không cần phải tuân theo một lịch trình cố định, bạn vẫn có thể tận dụng được thời gian và trí nhớ của mình một cách hiệu quả nhờ vào việc áp dụng kỹ thuật này. Hơn nữa, nó mở rộng chiến lược lưu giữ trí nhớ, giống như cung điện trí nhớ, giúp bạn tiếp cận kiến thức và thông tin một cách thông minh.
Không chỉ trong học tập, kỹ thuật lặp lại ngắt quãng còn có thể áp dụng vào mọi khía cạnh của cuộc sống. Bạn có thể sử dụng thẻ ghi chú và các phương pháp tương tự để học ngôn ngữ hiệu quả, chuẩn bị tốt cho các bài kiểm tra, và nâng cao khả năng tự học của mình. Với sự linh hoạt và tính hiệu quả của nó, kỹ thuật này sẽ giúp bạn phát triển một cách toàn diện và tự tin hơn trong việc nắm bắt kiến thức và kỹ năng mới. Hãy thử áp dụng nó và trải nghiệm sự khác biệt mà nó mang lại cho cuộc sống của bạn.
Nguồn tham khảo:
- Chamdocsach
- https://www.lifehack.org/851026/spaced-repetition
- https://en.wikipedia.org/wiki/Spaced_repetition
